Chardonnay, chardonay, chardenay, chardenai, chaudenai, chardonnet, chardenet. In de CÔTE D’OR, het hart van BOURGOGNE, heet hij ook wel aubaine, ook in de Côte d’Or en in CHAMPAGNE en Saône-et-Loire pinot-blanc of pinot-chardonnay. In de Orléanais noemen ze ’m auvernat blanc, in CHABLIS beaunois, in de JURA gamay blanc of melon d’arlay of melon d’arbois en allermooist in SAVOIE: petite sainte-marie. Hoe je ’m ook noemt en waar de chardonnay ook vandaan komt (Libanon, waar hij al heel lang groeit, of toch het dorpje Chardonnay in de M CON?), hij is in Bourgogne beroemd geworden en heeft bourgogne beroemd gemaakt. Dat is al lang bekend. Een persstem uit 1685: ‘Saint Sorlin maakt de beste chardonnet, maar in kleine hoeveelheden.’ En in 1763: ‘De witte druif die wij in Bourgogne gebruiken om witte wijn te maken heet chardenet of pineau blanc, hij is zeer delicaat en ver- fijnd.’ Bourgogne was dan ook een naam die men in de NIEUWE WERELD graag op de etiketten zette – ongeacht de druif. Toen men een goede halve eeuw geleden wat druifbewuster werd, was chardonnay de keuze voor de volle, rijke imitaties van witte bourgogne – en leerden veel witte-bourgogneliefhebbers dat hun chablis, meursault, montrachet gemaakt was van druif chardonnay. Het is de ideale druif: geen problemen in de wijngaard – weinig ziekten, en ook bij hoge opbrengsten (tot zo’n tachtig hectoliter per hectare – weinig voor bijvoorbeeld de gemiddelde elzasser) geeft-ie nog redelijke wijn – makkelijk te maken, makkelijk te verkopen, makkelijk te drinken. In de jaren 1980 werd de wereld overspoeld met een zondvloed van chardonnay. Tot het te veel werd; te veel van hetzelfde. YAC! zeiden eind jaren tachtig sommige Engelsen: Yet Another Chardonnay! Of: ABC: Anything But Chardonnay! En met succes. Niet dat het tij gekeerd is, maar ook andere witte-wijndruiven komen in het plaatje voor, en wat de chardonnay betreft: overdreven rijping op eikenhouten vaten is uit.
Unoaked staat er nu als aanbeveling op de hipste versies. Lang werd gedacht dat de chardonnay verwant was aan de FAMILIE PINOT; daarna werd dat met veel overtuiging bestreden, en nu bleek onlangs dat hij een afstammeling is van de mésalliance tussen de vermaarde PINOT NOIR en de verachte GOUAIS BLANC. De ampelografenPrivé stond er bol van: ‘keizerin chardonnay blijkt vrucht van avontuurtje tussen pinot en allochtone achter- buurtsloerie!!!’ Broertjes en zusjes zijn zo divers als MELON (van muscadet), m’n onbekende geliefde ROMORANTIN, de nog onbekendere, bijna uitgestorven SACY, KNIPPERLÉ uit de ELZAS, de ALIGOTÉ en de GAMAY van BEAUJOLAIS. Chardonnay aardt natuurlijk naar bourgognevader pinot noir, zou je zeggen, maar misschien is het juist sloerie gouais blanc die ’m zo populair heeft gemaakt. Want wat hoor je bij proeverijen van rijpe en rijke luxechardonnays? Misprijzend maar toch ook wel verlekkerd monkelen de kenners: ‘Wel een wat hoerige wijn.’