Oude adel: ‘Al bekend in Anjou sinds 845’ schrijven de druivenboeken. Helaas betreft dat document wijngaarden, waarvan volstrekt onbekend is welke druiven daar groeiden. Wel zeker is dat al begin zestiende eeuw chenin in de akkers rond Anjou stond. Via Savagnin is chenin verwant aan sauvignon blanc en de familie cabernet.
Voor zover chenin enige roem heeft, is dat onder z’n Zuid-Afrikaanse alias (droë)steen. Verder kom je ’m tegen in buitenlandse creaties van producenten die niet weten wat ze ermee moeten en ’m in de fles schepen met wat bekenders. In alle gevallen heeft het niks met chenin te maken.
Wie chenin wil proeven, moet naar Frankrijk, naar de oevers van de Loire. Naar Anjou, waar-ie overigens vaak Pineau wordt genoemd. De geboortegrond van chenin. Hier wordt chenin gemaakt zoals chenin bedoeld is. Droog, friszoet, zoet, heel zoet. Met belletjes, zonder belletjes. Van obscure appelations als de Fiefs Vendéens, Coteaux de l’Aubance, vin du Thouarsais. Van wat bekendere als Anjou, Saumur of Vourvray. En van nauwelijks bekende als Savennières, waar volgens de liefhebbers de mooiste droge witte wijn ter wereld wordt gemaakt. De chenins van elders zijn, afhankelijk van de producent, min of meer aardige frisfruitige wijnen. Over goede loirechenin zal je zo’n onbekommerd oordeel niet horen. Goede loirechenin is een persoonlijkheid waar je niet argeloos aan voorbijgaat. Je vindt het verrukkelijk of je vindt het verschrikkelijk; bij chenin is er geen middenweg. Fans zijn feller dan de venijnigste voetbalsupporter. Tegenstanders ook.
Benieuwd? Zin om lid te worden van Club Chenin? Bereid u voor, de ballotage is pittig. De rillingen zullen u over de rug lopen – van afschuw, of van genot. U krijgt een glas witte wijn onder de neus die ruikt naar – het lijkt wel pasgewassen wol, of boenwas! Mineralen, stenen, aarde, een bergbeekje langs een zomerweide? Vreemde geuren. Aparte smaken. En, zeker bij een droge chenin, genoeg zuren om een zoetekauw een beroerte te bezorgen. En dan boft u nog, want chenin heeft ook tijden dat hij er geen zin in heeft en weinig of niks laat ruiken. De wijnen van de chenin rijpen in een langzame golfbeweging. Steeds stijgend, steeds rijker en complexer en betoverender van geur en smaak, maar in die tocht naar de top komen dalen voor waarin de wijn uit z’n doen is. Als je dat voor het eerst meemaakt, vraag je je ernstig af of die stapel flessen in de kelder niet een kostbare vergissing is. Maar wanneer je een paar maanden later een volgende fles opent is de chenin weer in vorm: de kenmerkende wollige, altijd wat ingetogen geur is weer terug, en om het goed te maken met een lenteruiker bloesemgeur, mint, abrikozen, perziken en ouderwetse appels. Nog later (en goede chenin kan tientallen jaren oud worden, goed bewaarde kan de eeuw zelfs halen), en in zoete varianten al op jonge leeftijd, komen er geuren van gebrande nootjes en honing bij, en trossen rijp zomerfruit. Zelfs de rijkste en zoetste chenin blijft echter altijd wat afstandelijk. Chenin is geen wijn die ongecompliceerd op je afspringt, zoals sauvignon, of je zwoel aan de boezem drukt, zoals een houtgerijpte hoerige chardonnay. Chenin is een aristocraat. Van oude adel.
Nicolaas Klei - Wijnwijs van A tot Z
Naast sauvignon blanc de belangrijkste witte druif in de Loire. Tekent daar voor prachtig wit luisterend naar de naam Savennières of Jasnières. En laat ik vooral ook niet het legendarische zoet van Quarts de Chaume niet vergeten. Echter, in Zuid-Afrika meent men juist dat de chenin blanc ‘hun’ druif is.
‘Steen’, zoals hij daar ook wel door het leven gaat, eist bijna een vijfde van het thans beplantte wijngaardareaal op. In de Loire ziet men dat met lede ogen aan. Inmiddels is er namelijk meer Zuid-Afrikaanse chenin blanc aangeplant dan Franse. Een prestatie die hij vooral te danken heeft aan zijn reputatie als ‘de meest veelzijdige druif ter wereld’, zoals wijnschrijfster Jancis Robinson hem noemt.
Evenals pinotage duikt de druif op in supermarktliters, blends en monocépages, maar daarenboven vormt steen de fundering van menig brandy. Nu is veelzijdigheid in de wijnbranche niet meteen het equivalent van goed. Op supermarktniveau presenteert pure chenin blanc zich veelal als ‘aardig perig en meloenig met wat fijne zuren.’ Maar dan moet hij wel in goeden doen zijn.
Harold Hamersma