Spanje in optima forma. Dit is de druif die Rioja op de kaart heeft gezet. Maar ook in het thans veelbezongen Ribera del Duero is hij het helemaal. De smaak laat zich misschien het beste omschrijven als een kruising tussen pinot noir en cabernet sauvignon. Maar laat ze dat in Spanje niet horen. Daar beschouwen ze ‘m namelijk als uniek.
Hoe smaakt ie dan? Als ie echt goed gelukt is kersen, aardbeien, zwarte bessen, pruimen(jam), cacao, alle gedrapeerd op een bedje van fluweel, bestrooid met wat vanille (als er ook houtlagering in het spel is geweest), soms wat gedroogd fruit en wat zachte zuren. Heel lekker dus, als de makers maar niet al te scheutig zijn geweest met eikenhout. Ook in Navarra proberen de wijnmakers de tempranillo zijn verrukkingen te ontlokken. En dat lukt regelmatig. In Somontano maakt men er een fraaie wijn van.
Elders op het Iberisch schiereiland doet Portugal een duit in het zakje, al heet hij daar de Tinta Roriz. En ook uit Argentinië en Australië heb ik wat temperamentvolle tempranillo’s geproefd. Vergis je overigens niet: tempranillo kent heel veel ‘pseudoniemen’. Zo gaat hij tevens door het leven als cencibel (ook leuk), tinto del pais, tinto de toro en ull de de llebre, om er maar een paar te noemen. Maar de meeste wijnmakers zijn nu wel zo ver dat ze hem als tempranillo op het etiket zetten. Die is veel bekender.
Uit Wijnwijs van A tot Z
‘Als God had gewild dat wijn naar HOUT smaakte, had Hij wel een houtkrul om de druif laten groeien.’ Uit de verzamelde bon-mots en oneliners van proefclubvriend Kees. Theologisch waarschijnlijk niet helemaal zuiver beredeneerd, en wie wijn heeft leren kennen via RIOJA en vergelijkbaar Spaans spul, zal zeggen dat het ook op doordeweeks niveau niet in de haak is. Want Spaanse wijn, dat is toch met zo’n zwoele zaagsel-en-vanillegeur? En in zo ongeveer elke Spaanse wijnstreek groeit wel tempranillo, dus geen wonder dat je dan gelooft dat de Schepper voor één keer de houtaanbidders verhoord heeft.
Maar nee, dus. De houtsmaak komt van mensenhanden. Had je ook wel kunnen weten, anders had de tempranillo wel een mooie katholieke bijnaam gehad als Jozefsdruif of zo.
En tempranillo zonder houtkrul? De OXFORD zegt heel mooi dat het determineren van het tempranilloaroma ‘a fruitless task’ is: je weet nooit of wat je ruikt nu druif of hout is. Maar kennen we de tempranillogeur niet omdat er altijd hout bij zit, of zit er altijd hout bij omdat de tempranillo gewoon niet veel geur heeft? Een kip-of-eikwestie.
Wat dat betreft: de herkomst is wel duidelijk: Aragón. Voor het eerst duidelijk genoemd in 1807, maar zeer waarschijnlijk staat hij al eeuwen daarvoor in de wijngaarden.